शेतकरी बांधवांनो, तुमच्या शेतात पाण्याची गरज आहे का? मग ही बातमी तुमच्यासाठी आहे! महाराष्ट्र शासनाने शेतकऱ्यांसाठी एक जबरदस्त योजना आणली आहे, ज्याअंतर्गत तुम्हाला नवीन विहीर खोदण्यासाठी तब्बल 4 लाख रुपये अनुदान मिळू शकतं. होय, ऐकलंत का? चार लाख रुपये! ही संधी सोडू नका, कारण तुमच्या शेतीला पाण्याचा आधार देण्यासाठी ही योजना खूपच फायदेशीर आहे. चला, तर मग जाणून घेऊया या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती आणि अर्ज कसा करायचा, कोणती कागदपत्रे लागतील, आणि काय पात्रता आहे.
विहीर अनुदान योजना म्हणजे काय?
महाराष्ट्रात शेतीसाठी पाण्याची समस्या नेहमीच भेडसावते. दुष्काळ, कमी पाऊस यामुळे शेतकऱ्यांचं मोठं नुकसान होतं. याच समस्येवर उपाय म्हणून सरकारने महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (मनरेगा) अंतर्गत विहीर अनुदान योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतात नवीन विहीर खोदण्यासाठी 4 लाख रुपये अनुदान मिळतं. काही ठिकाणी, नवीन शासन निर्णयानुसार ही रक्कम 5 लाखांपर्यंत देखील वाढवण्यात आली आहे, पण सध्या बहुतांश ठिकाणी 4 लाख रुपये अनुदानच दिलं जातं.
या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी मुबलक पाणी उपलब्ध करून देणं आणि त्याचबरोबर ग्रामीण भागात रोजगार निर्मिती करणं. म्हणजे, विहीर खोदताना स्थानिक मजुरांना काम मिळतं, आणि तुमच्या शेताला पाणी मिळतं. दोन्ही गोष्टी एकाच दगडात!
कोण पात्र आहे या योजनेसाठी?
सर्व शेतकरी या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात असं नाही. यासाठी काही पात्रता निकष आहेत, जे तुम्ही पूर्ण केले पाहिजेत. खाली काही महत्त्वाच्या अटी दिल्या आहेत:
- जमीन मालकी: तुमच्याकडे किमान 0.40 हेक्टर (1 एकर) सलग शेतजमीन असावी.
- जॉब कार्ड: तुमच्याकडे मनरेगाचं जॉब कार्ड असणं आवश्यक आहे.
- विहिरीची नोंद: तुमच्या 7/12 उताऱ्यावर यापूर्वी कोणत्याही विहिरीची नोंद नसावी.
- अंतराची अट: पिण्याच्या पाण्याच्या विहिरीपासून तुमची नवीन विहीर 500 मीटरपेक्षा जास्त अंतरावर असावी. तसेच, दोन सिंचन विहिरींमधील अंतर 150 मीटरपेक्षा जास्त असावं (ही अट काही प्रवर्गांसाठी शिथिल करण्यात आली आहे).
- प्राधान्य गट: खालील प्रवर्गांना प्राधान्य दिलं जातं:
- अनुसूचित जाती/जमाती (SC/ST)
- दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबे (BPL)
- महिला कर्ता असलेली कुटुंबे
- शारीरिकदृष्ट्या अपंग व्यक्ती
- इंदिरा आवास योजना/प्रधानमंत्री आवास योजनेचे लाभार्थी
- सीमांत शेतकरी (2.5 एकरपर्यंत जमीन)
- अल्पभूधारक शेतकरी (5 एकरपर्यंत जमीन)
जर तुम्ही या निकषांमध्ये बसत असाल, तर तुम्ही नक्कीच या योजनेचा लाभ घेऊ शकता. पण थांबा, अर्ज करण्यापूर्वी तुम्हाला काही कागदपत्रांची गरज लागेल.
अर्जासाठी लागणारी कागदपत्रे
अर्ज करताना तुम्हाला काही महत्त्वाची कागदपत्रे जोडावी लागतील. ही कागदपत्रे तुम्ही आधीच तयार ठेवा, जेणेकरून अर्ज प्रक्रिया जलद होईल. खाली यादी दिली आहे:
- 7/12 उतारा: तुमच्या शेतजमिनीचा ऑनलाइन उतारा.
- 8-अ उतारा: जमिनीच्या मालकीचा दाखला.
- जॉब कार्डची प्रत: मनरेगाचं जॉब कार्ड.
- पंचनामा: सामुदायिक विहीर असल्यास, 0.40 हेक्टरपेक्षा जास्त सलग जमीन असल्याचा पंचनामा.
- करारपत्र: सामुदायिक विहिरीसाठी सर्व लाभार्थ्यांचं पाणी वापरासंदर्भातलं करारपत्र.
- आधार कार्ड: ओळखपत्र म्हणून.
ही कागदपत्रे तुम्ही तुमच्या गावच्या ग्रामपंचायतीत किंवा तालुका कार्यालयात तपासून घ्या, कारण काही ठिकाणी अतिरिक्त कागदपत्रांची मागणी होऊ शकते.
अर्ज कसा करायचा?
आता मुख्य प्रश्न येतो – apply online किंवा ऑफलाइन, अर्ज कसा करायचा? सध्या ही योजना बहुतांश ठिकाणी ऑफलाइन पद्धतीनेच चालते, पण काही ठिकाणी online अर्जाची सोयही उपलब्ध आहे. चला, दोन्ही पद्धती पाहूया.
ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया
- तुमच्या गावच्या ग्रामपंचायतीत जा आणि ग्रामसेवकाकडून विहीर अनुदान योजनेचा अर्जाचा नमुना घ्या.
- अर्ज योग्यरित्या भरा आणि वर नमूद केलेली सर्व कागदपत्रे जोडा.
- हा अर्ज ग्रामपंचायतीच्या पत्रपेटीत टाका किंवा ग्रामसेवकाकडे जमा करा.
- ग्रामपंचायत ही अर्ज ऑनलाइन सिस्टीममध्ये अपलोड करते आणि पुढील प्रक्रिया पंचायत समिती स्तरावर होते.
ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया
- काही ठिकाणी, तुम्ही MAHA-EGS Horticulture/Well App किंवा Mahadbt पोर्टल (mahadbt.maharashtra.gov.in) वर अर्ज करू शकता.
- पोर्टलवर जा, तुमचं खातं तयार करा आणि apply online पर्याय निवडा.
- अर्जामध्ये सर्व माहिती भरा आणि स्कॅन केलेली कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर, तुम्हाला एक रेफरन्स नंबर मिळेल, जो पुढील संदर्भासाठी ठेवा.
टीप: ऑनलाइन सुविधा सर्वत्र उपलब्ध नसते, त्यामुळे तुमच्या गावात ही सुविधा आहे की नाही हे ग्रामसेवकाकडे तपासा.
योजनेचे फायदे आणि इतर सुविधा
ही योजना फक्त विहीर खोदण्यापुरती मर्यादित नाही. याअंतर्गत तुम्हाला इतरही काही फायदे मिळतात. खाली काही महत्त्वाचे फायदे पाहूया:घटकअनुदान रक्कम नवीन विहीर खोदणे 4 लाख रुपये (काही ठिकाणी 5 लाख) जुन्या विहिरीची दुरुस्ती 1 लाख रुपये इनवेल बोरिंग 40,000 रुपये यंत्रसामग्री खरेदी 50,000 रुपये परसबाग बांधकाम 5,000 रुपये शेततळे प्लास्टिक अस्तरीकरण 90% खर्च किंवा 2 लाख (जे कमी असेल)
- सिंचन सुविधा: विहिरीमुळे तुमच्या शेताला वर्षभर पाणी मिळेल, ज्यामुळे पिकांचं उत्पादन वाढेल.
- रोजगार निर्मिती: मनरेगाअंतर्गत विहीर खोदताना स्थानिक मजुरांना काम मिळतं, ज्यामुळे गावात रोजगार वाढतो.
- सौर पंप: काही ठिकाणी या योजनेसोबत solar pump साठीही अनुदान मिळतं, ज्यामुळे तुम्ही पाण्याचा उपसा सहज करू शकता.
- शेततळे आणि तुषार सिंचन: विहिरीसोबतच शेततळे आणि drip irrigation साठीही अनुदान मिळतं, ज्यामुळे पाण्याचा कार्यक्षम वापर होतो.
काही महत्त्वाच्या टीप्स
- ग्रामसभेची भूमिका: तुमचा अर्ज ग्रामसभेत मंजूर होणं आवश्यक आहे. त्यामुळे तुमच्या गावच्या ग्रामसभेत सक्रिय सहभाग घ्या.
- अनुदानाचे टप्पे: अनुदान तीन टप्प्यात मिळतं – खोदाईपूर्वी, 30-60% खोदाईनंतर, आणि खोदाई पूर्ण झाल्यावर.
- वेळेची मर्यादा: विहीर मंजूर झाल्यावर तीन वर्षांत काम पूर्ण करणं बंधनकारक आहे.
- तांत्रिक सहाय्य: विहीर खोदण्यासाठी तांत्रिक सहाय्यक आणि ग्रामसेवक तुम्हाला मार्गदर्शन करतील. त्यांच्याशी संपर्कात राहा.
काही अडचणी आणि त्यावर उपाय
काही शेतकऱ्यांना अर्ज प्रक्रियेत अडचणी येतात. उदाहरणार्थ, कागदपत्रे अपूर्ण असतील किंवा ऑनलाइन सिस्टीम समजत नसेल. अशा वेळी खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:
- तुमच्या गावच्या ग्रामसेवकाशी संपर्क साधा. ते तुम्हाला अर्ज भरण्यासाठी आणि कागदपत्रे तयार करण्यासाठी मदत करतील.
- जर तुम्हाला online अर्ज करायचा असेल, तर जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) ला भेट द्या.
- अर्ज मंजूर होण्यासाठी ग्रामसभेत तुमचा प्रस्ताव ठेवला जाईल. त्यामुळे तुमच्या अर्जाची स्थिती नियमित तपासा.
ही योजना तुमच्या शेतीला नवसंजीवनी देऊ शकते. त्यामुळे वेळ वाया न घालवता, तुमच्या गावच्या ग्रामपंचायतीत आजच संपर्क साधा आणि 4 लाख रुपये अनुदान मिळवण्यासाठी अर्ज करा. तुमच्या शेताला पाणी आणि तुमच्या स्वप्नांना बळ मिळेल!
